ÇAĞRI METNİ

IV. ULUSLARARASI PROF. DR. FUAT SEZGİN İSLAM BİLİM TARİHİ SEMPOZYUMU
“İslâm Coğrafya ve Denizcilik Tarihi”

Sempozyum Tarihi

20–21 Kasım 2025
İstanbul

 

Bildiri Özetlerinin Gönderilmesi İçin Son Tarih

30 Temmuz 2025

Kabul Edilen Bildiri Özetlerinin İlanı

10 Ağustos 2025

Sempozyum Mekânı: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Ayasofya Yerleşkesi, Gülhane Binası

 

Çağrı Metni

Prof. Dr. Fuat Sezgin’in İslam bilim tarihi araştırmalarında en fazla önem verdiği alanlardan biri hiç şüphesiz coğrafyadır. Arap-İslam Bilimler Tarihi (Geschichte des Arabischen Schrifttums) serisinde 6 cildi coğrafya ve haritacılık tarihine ayıran Prof. Sezgin, İslam dünyasında özellikle matematiksel coğrafya, tasvirî coğrafya, beşerî coğrafya, haritacılık ve seyahat metinleri alanlarında ortaya konan bilgi birikimini kapsamlı biçimde analiz etmiştir. Sezgin, İslamî haritaların Avrupa kartografya geleneği üzerindeki etkilerine dikkat çekmiş; coğrafî düşüncenin gelişimini haritacılıkla birlikte değerlendirerek bu mirasın Batı bilim tarihi üzerindeki etkisinin göz ardı edilemeyeceğini vurgulamıştır.

İslam dünyasında astronomi, coğrafya ve denizcilik ilimleri arasında kurulan organik bağ, bilimsel gelişmelerin yönünü tayin eden temel etkenlerden biri olmuştur. 9. yüzyıldan itibaren şekillenen bu disiplinlerarası birikim, sadece teorik bilgilerle sınırlı kalmayıp gök kürelerden usturlaplara, yerküre modellerinden haritalara kadar çeşitli araçlar, aletler ve yöntemlerle somutlaşmıştır.

Bu birikimin önemli bir yönünü, denizcilik pratiği ve seyrüsefer bilgisi oluşturmaktadır. Portolan haritalar, seyir defterleri, gemi modelleri, pusulalar ve yön bulma aygıtları, Müslüman denizcilerin uygulamalı coğrafya ve astronomi bilgilerinden nasıl yararlandığını göstermektedir. Prof. Dr. Fuat Sezgin’in kataloglayıp tanıttığı denizcilik aletleri ve yazmaları, İslam denizcilik bilgisinin kapsamını ve etkisini gözler önüne sermektedir.

 

Çizilen bu tarihsel çerçevede düzenlenecek IV. Uluslararası Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Sempozyumu’nun bu yılki teması, “İslâm Coğrafya ve Denizcilik Tarihi” olarak belirlenmiştir. Sempozyum, hem Prof. Sezgin’in bilimsel mirasını yaşatma hem de bu alanlarda yapılacak yeni araştırmaları teşvik etme amacını taşımaktadır.

 

Sempozyum Temaları

Coğrafya düşüncesinin İslam bilim tarihindeki yeri

Erken Batı ve İslam coğrafya etkileşimi

İslam Coğrafya terminolojisi

İslam Coğrafya ekolleri

İslam Coğrafyacıları

Coğrafî sözlükler

İslam dünyasında harita

Deniz haritacılığı

Kozmografya ve coğrafya ilişkisi

Seyahatnameler

Coğrafya öğretimi

Beşerî ve iktisadî coğrafya

Dijital coğrafya

İslam denizciliği tarihi

Seyrisefain, pusula, usturlab

Portolanlar, denizci rehberleri, seyir jurnalleri

Donanma organizasyonu ve gemi teknolojisi

Tersaneler

Deniz ticareti ve rotalar

Deniz savaşları

Müslüman denizciler

Denizcilik eğitimi ve Mühendishane

Denizcilik mirasının korunması ve müzecilik